Co to jest przekładnia? Zasada działania

Przekładnie to podstawowe elementy większości maszyn produkcyjnych, transportowych i przemysłowych. Spotykamy je zarówno w niewielkich urządzeniach warsztatowych, jak i w większych maszynach przemysłowych.

Odpowiadają za przenoszenie napędu między silnikiem a elementem roboczym, umożliwiając dostosowanie prędkości i momentu obrotowego do wymagań procesu produkcyjnego.

Sprawdźmy, co to jest przekładnia, jak działa i jakie są jej rodzaje.

Co to jest przekładnia?

Przekładnia pełni rolę „tłumacza” między silnikiem a maszyną roboczą. Wyobraźmy to sobie tak: silnik pracuje z określoną prędkością i siłą, ale maszyna często potrzebuje innych parametrów do efektywnej pracy.

Przekładnia właśnie to umożliwia – może zmienić szybką pracę silnika na wolniejszą, ale za to mocniejszą lub odwrotnie – zamienić wolniejsze obroty na szybsze (jak w niektórych maszynach do obróbki).

Przekładając to na język techniczny, przekładnia umożliwia zmianę prędkości obrotowej i momentu obrotowego według potrzeb procesu produkcyjnego. Pozwala dostosować parametry pracy napędu do aktualnych wymagań.

Szukasz rozwiązań sprawdzonych w przemyśle?

Sprawdź nasze przekładnie do podajników, silniki z przekładnią zębatą AE i silniki z przekładnią zębatą CRG. Oferujemy produkty wyłącznie od sprawdzonych producentów, które nie zawodzą nawet w bardzo wymagających warunkach przemysłowych. Potrzebujesz wsparcia przy wyborze odpowiedniego sprzętu? Nie wahaj się pytać, chętnie pomożemy.

Zasada działania przekładni

Zasada działania przekładni opiera się na współpracy dwóch podstawowych elementów: koła napędzającego (połączonego z silnikiem) oraz koła napędzanego (połączonego z maszyną roboczą).

Gdy silnik wprowadza w ruch koło napędzające, przekazuje ono ruch do koła napędzanego poprzez zazębienie, pas lub łańcuch – w zależności od rodzaju przekładni.

Aby zrozumieć działanie przekładni trzeba znać jeszcze jedno pojęcie – przełożenie. Przełożenie to stosunek między liczbą obrotów wału napędowego do liczby obrotów wału napędzanego. Określa, jak bardzo prędkość i moment obrotowy zostaną zmienione.

Jeśli koło napędzające jest większe od napędzanego, uzyskujemy zwiększenie prędkości obrotowej, ale zmniejszenie momentu obrotowego na wyjściu. W odwrotnej sytuacji, gdy koło napędzające jest mniejsze, zmniejszamy prędkość obrotową, jednocześnie zwiększając moment obrotowy.

Przekładnie redukcyjne – zmniejszają prędkość obrotową, jednocześnie zwiększając moment obrotowy, co jest przydatne w pojazdach i maszynach wymagających większej siły przy niższych prędkościach.

Przekładnie zwiększające prędkość – odwrotnie do redukcyjnych, zwiększają prędkość kosztem momentu obrotowego i stosowane są np. w turbinach.

Więcej na temat przekładni piszemy w artykułach: 5 zalet zastosowania przekładni w przenośnikach ślimakowych oraz Silnik z przekładnią – idealne rozwiązanie dla dużych obciążeń.

Zestawienie najpopularniejszych typów przekładni

Przekładnie można podzielić ze względu na różne kryteria. My skupimy się na podziale ze względu na sposób przenoszenia ruchu (napędu) między elementami przekładni. Przyjrzyjmy się rodzajom najczęściej spotykanym w warunkach przemysłowych.

Przekładnie zębate

Co to jest przekładnia zębata? To przekładnia, która składa się z współpracujących kół zębatych z odpowiednio ukształtowanymi zębami. Mogą przenosić napęd między wałami równoległymi (przekładnie walcowe) lub wałami prostopadłymi (przekładnie stożkowe).

Ich główną zaletą jest zachowanie stałego przełożenia i możliwość przenoszenia znacznych obciążeń. Zęby kół mogą być proste lub ukośne, co wpływa na charakterystykę pracy przekładni.

Przekładnie ślimakowe

Składają się z dwóch elementów: ślimaka (przypominającego śrubę) i współpracującej z nim ślimacznicy. Razem tworzą mechanizm umożliwiający przenoszenie ruchu i momentu obrotowego między wałami ustawionymi prostopadle. Ślimak jest odpowiedzialny za napędzanie koła ślimakowego.

Przekładnie ślimakowe mają zdolność samohamowności – obrót koła ślimakowego nie napędza ślimaka, co sprawia, że napęd działa w jedną stronę. Stosuje się je w maszynach, które wymagają dużego momentu obrotowego, np. w podnośnikach, walcach, wciągarkach.

Przekładnie pasowe

Wykorzystują pas napędowy łączący koła pasowe. Występują dwa podstawowe rodzaje: z pasami klinowymi (gdzie napęd przenoszony jest przez tarcie) oraz z pasami zębatymi (gdzie napęd przenoszony jest przez zazębienie pasa z kołem).

Mogą łączyć wały znajdujące się w stosunkowo dużej odległości.

Przekładnie łańcuchowe

Podstawą ich budowy jest łańcuch współpracujący z kołami łańcuchowymi (napędzającym i napędzanym). W przekładni łańcuchowej ruch przenoszony jest poprzez zazębienie ogniw łańcucha z zębami kół łańcuchowych.

Przekładnie te wymagają odpowiedniego smarowania i utrzymania właściwego naciągu łańcucha. Ich kluczową zaletą jest możliwość przenoszenia napędu na znaczne odległości.

Podsumowanie

Wiesz już, co to jest przekładnia i jaką pełni rolę. W świecie przemysłowym pozostaje jednym z ważniejszych elementów układów napędowych. Służy do przenoszenia napędu i dostosowywania parametrów pracy (prędkości i momentu obrotowego) między silnikiem a maszyną roboczą. 

Dzięki różnorodności dostępnych rozwiązań – od przekładni zębatych, przez ślimakowe, pasowe, aż po łańcuchowe – każda maszyna może zostać wyposażona w system najlepiej odpowiadający jej potrzebom.

Zrozumienie zasady działania i specyfiki poszczególnych typów przekładni pozwala na ich właściwy dobór, co przekłada się bezpośrednio na efektywność i niezawodność procesu produkcyjnego.